یکی از مهمترین اختراعات بشر در طول تاریخ، چاپ است که باعث شد انقلاب بزرگی در نحوه ثبت رویدادهای تاریخی و همچنین شکلگیری تمنهای مختلف رخ دهد. با اینکه روشها و انواع چاپ از زمان اختراع تا به امروز تغییرات و تحولات زیادی را تجربه کرده است، اما همچنان این صنعت در مسیر پیشرفت و بهروز شدن قرار دارد. همین موضوع باعث شده که امروزه از انواع چاپ در صنایع و حوزههای مختلف مانند چاپ کتاب، بروشور، بنرهای تبلیغاتی، بستهبندی، پوشاک و… مورد استفاده قرار میگیرد. صنعت چاپ مانند گذشته به انتقال طرحهای مختلف روی کاغذ محدود نشده و از متریالهای مختلفی برای چاپ استفاده میشود. به همین دلیل آشنایی با روشهای مختلف چاپ و کاربردهای هر کدام از اهمیت زیادی برخوردار است.
اهمیت چاپ در زندگی روزمره و صنایع مختلف
صنعت چاپ در دنیای امروز یکی از صنایع مهم به حساب میآید که نقش آن غیر قابل انکار است. انسانها در طول تاریخ با استفاده از چاپ توانستهاند که دانش، اطلاعات و فرهنگ خود را به دیگران منتقل کنند و همچنین در عرصههای مختلف فرهنگی، آموزشی و اقتصادی تحولات عظیمی رقم بزنند. با اینکه در سالهای اخیر شاهد رشد و توسعه دنیای دیجیتال هستیم اما چاپ و صنعت چاپ همچنان نقش کلیدی و مهمی داشته و یکی از ابزارهای مهم در تولید و توزیع اطلاعات به حساب میآید. اهمیت و جایگاهی که صنعت چاپ در دنیای مدرن امروز در ایجاد شغل، گسترش آموزش و تبلیغات تجاری و بازاریابی دارد، نشان میدهد که این صنعت توانسته قدرت و پایداری خود را در برابر تغییرات عصر مدرن حفظ کند.
چاپ صنعتی چیست؟
در تعریف چاپ صنعتی باید گفت که به فرایندهای چاپ در صنایع مختلف که به منظور تولید انبوه محصولات و همچنین بستهبندی کالاها مورد استفاده قرار میگیرد، چاپ صنعتی گفته میشود. در چاپ صنعتی از تکنیکها و تکنولوژیها متنوعی استفاده میشود که هر کدام بر روی مواد و بسترهای مختلف مورد استفاده قرار میگیرند. از مهمترین مزایا و ویژگیهای چاپ صنعتی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- سرعت بالا و توانایی تولید انبوه در مدت زمان کوتاه
- قابلیت تولید متن و تصاویر با بالاترین میزان کیفیت و دقت
- قابلیت چاپ بر روی انواع سطوح و مواد
- قابل استفاده در صنایع مختلف از جمله صنایع بستهبندی، تبلیغات، پوشاک و…

انواع چاپ
در مورد چاپ باید گفت که برای چاپ از روشهای مختلفی استفاده میشود. هر کدام از این روشها به شیوه متفاوتی فرایند چاپ را انجام میدهند و به همین دلیل میتوان از آنها برای اهداف متفاوتی استفاده کرد. از این قصد داریم در ادامه با انواع چاپ، ویژگیها و مزایا و معایب هر کدام آشنا شده و کاربردهای آنها را مورد بررسی قرار دهیم.
1- چاپ افست
یکی از رایجترین و پرطرفدارترین روشهای چاپ است که میتواند طرح یا متن را با بالاترین میزان کیفیت چاپ کند. روش افست برای چاپ در تیراژهای بالا مناسب و مقرون به صرفه است. در چاپ افست در مرحله اول تصویر یا طرح مورد نظر با استفاده از یک دستگاه مخصوص بر روی صفخات فلزی به نام زینک منتقل میشود. برای چاپ رنگی در افست از سیستم رنگی CMYK استفاده میشود که از چهار رنگ زرد، ارغوانی، آبی و مشکی تشکیل شده است؛ در واقع در فرایند چاپ افست این رنگها با یکدیگر ترکیب شده و انواع رنگها را تشکیل میدهند.
در فرایند چاپ افست از چهار زینک استفاده میشود که هر کدام از این زینکها مخصوص یک رنگ هستند. پس از انتقال تصویر یا طرح، زینکها وارد برجهای رنگی دستگاه میشوند. در این مرحله کاغذهای چاپ از رولهای رنگی عبور داده میشوند تا در نهایت چاپ طرح مورد نظر انجام شود. اصلیترین کاربرد افست چاپ انواع طرح بر روی کاغذ یا مقوا است. با توجه به بالا بودن هزینهها در این روش، افست برای چاپ در تیراژهای بالا مناسب است. کیفیت و دقت بالا در چاپ تصویر یا طرح نیز یکی دیگر از ویژگیهای چاپ افست به حساب میآید.
2- چاپ دیجیتال
چاپ دیجیتال یکی از انواع چاپ است که در دسته چاپهای غیرتماسی قرار میگیرد؛ به این معنی که جوهر یا پودر به منظور چاپ روی سطح پاشیده میشود. چاپ دیجیتال یکی از جدیدترین روشهای چاپ است که از سرعت و کیفیت بالایی برخوردار بوده اما برای چاپ در تیراژهای پایین مناسب است.
در چاپ دیجیتال، تصویر یا طرح مورد نظر با استفاده از کامپیوتر به چاپگر ارسال شده و در نهایت بر روی سطح مورد نظر چاپ میشود. این نوع چاپ به طور معمول بر روی سطح کاغذ یا مقوا انجام میشود. چاپ دیجیتال در مقایسه با افست برای تیراژهای پایین مناسب است و در تیراژهای بالا کاربرد ندارد.

3- چاپ فلکسوگرافی
یکی دیگر از انواع رایج چاپ به حساب میآید که در آن به منظور چاپ طرح یا تصویر بر روی سطح مورد نظر از پلیتهای چاپی منعطف استفاده میشود. همین ویژگی باعث شده که فلکسوگرفی قابلیت استفاده روی سطوح مختلف را داشته باشد. در این روش چاپ تصویر یا طرح مورد نظر به صورت مستقیم بر روی سطح صورت میگیرد و به همین دلیل خروجی نهایی از کیفیت بالایی برخوردار است. از چاپ فلکسو میتوان برای چاپ انواع پاکت، بستهبندیهای مقوایی، پلاستیکی، کاغذی و کیسههای سلفونی استفاده کرد.
از مزایای این روش میتوان به قابلیت چاپ روی اکثر سطوح و متریالها اشاره کرد. با این حال کیفیت چاپ در این روش در مقایسه با روشهای افست و گراور پایینتر بوده و همچنین به دلیل استفاده از کلیشه برای چاپ در این روش، طرح باید از قبل آماده شود زیرا در غیر اینصورت کیفیت نهایی به میزان قابل توجهی کاهش پیدا میکند.
4- چاپ سیلک اسکرین
با توجه به اینکه در روش سیلک اسکرین از مرکبهای متنوع استفاده میشود، میتوان از آن برای چاپ روی سطوح مختلف استفاده کرد. سیلک اسکرین یک روش چاپ شابلونی است که در آن مرکبهای از منافذ باز یک پارچه توری عبور داده شده و روی سطح مورد نظر برای چاپ قرار میگیرند. چاپ به روش سیلک اسکرین را میتوان به صورت دستی یا ماشینی انجام داد. از مهمترین موارد کاربرد این روش میتوان به چاپ بر روی نایلون، چرم، مقوا، شیشه، انواع کارتن، کیف، کفش، تابلو، پوشاک و… اشاره کرد.
ماندگاری بالای رنگها، قابلیت استفاده بر روی سطوح مختلف، مناسب و مقرون به صرفه برای کارگاههای تولیدی، ثبت رنگ دقیق و امکان سفارشیسازی از مهمترین مزایای این روش چاپ به حساب میآید. زمانبر بودن فرایند آمادهسازی، هزینه بالا و تولید کم، کاهش کیفیت در تیراژ بالا، نیاز به فضای بزرگ، محدودیت در تعداد رنگ و سخت بودن تنظیم رنگها از جمله معایب و محدودیتهای این روش به حساب میآید.
5- چاپ لترپرس
این نوع چاپ که به نام چاپ ملخی نیز شناخته میشود یکی از روشهای قدیمی به حساب میآید که در واقع یک نوع چاپ برجسته است. در چاپ لترپرس تصاویر یا طرحهای مورد نظر پس از تماس با پلیت چاپ به صورت برجسته ب روی سطح انتقال پیدا میکنند. چاپ لترپرس دارای مراحل چیدمان، جایگذاری قفل و چاپ بوده و به منظور چاپ مجلات، اعلامیهها، سربرگ، کارت ویزیت و… به کار گرفته میشود.
به وجود آمدن خطوط و الگوهای تمیزتر و کمترین میزان اتلاف کاغذ از مهمترین ویژگیهای این روش است. اما در مقابل سرعت پایین فرایند چاپ و عدم امکان استفاده در تیراژهای بالا، هزینه زیاد و کیفیت پایینتر در مقایسه با روشهای چاپ امروزی از جمله محدودیتها و معایب این روش هستند.
6- چاپ گراور
چاپ هیلوگراور که به نام چاپ گود نیز شناخته میشود، یکی از روشهای چاپ است که در آن تصاویر یا طرحهای مورد نظر به صورت گود و برجسته روی سطح نقش میبندند. در چاپ گراور از سیلندرهای فلزی مخصوص استفاده میشود که در آن طرح یا تصویر مورد نظر به صورت حفرههای ذرهبینی چاپ میشوند. به همین دلیل از این روش به طور معمول برای چاپ جعبه، چاپ مجله، چاپ کاتالوگ، نایلونهای بستهبندی، اوراق بهادار، کاغذ دیواری، روکشهای طرح چوب و انواع مقوا استفاده میشود.
از مهمترین مزایای این روش میتوان به کیفیت بالا و همچنین امکان استفاده برای تیراژهای بالا اشاره کرد. هزینهبر بودن ایجاد طرح اولیه برای چاپ، امکان چاپ حروف به صورت نقطههای سیاه، بر پایه حلال بودن مرکبات مورد استفاده، مقرون به صرفه نبودن در تیراژ پایین و هزینهبر بودن عمل نمونهگیری از مهمترین معایب و محدودیتهای این روش به حساب میآید.

7- چاپ حرارتی
چاپ حرارتی را میتوان سریعترین روش چاپ در بین روشهای مختلف دانست که عملکرد بدون خطا دارد. به همین دلیل میتوان از آن برای چاپ هولوگرام، لیبل و تگها با مقاومت بال در برابر آسیبهای محیطی استفاده کرد. در این روش از حرارت برای انتقال طرح یا تصویر مورد نظر بر روی سطح استفاده میشود. در این روش یک ریبون که حاوی مواد و جوهر رنگی است روی سطح مورد نظر قرار میگیرد که در اثر حرارت ذوب شده و به سطح انتقال پیدا میکند. از مهمترین کاربردهای این روش میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- چاپ برچسب و بارکد و تگها در صنایع مختلف
- چاپ رسید و فاکتور در فروشگاهها، رستورانها و…
- چاپ تابلوها و نمایشگرهای نیازمند روشنایی در پسزمینه
- چاپ صنعتی در صنایع الکترونیک، خودروسازی، تجهیزات پزشکی و…
- چاپ کارتها مانند کارتهای عضویت، کارت شناسایی، کارت بانکی و…
- چاپ متن و تصاویر
- چاپ لباس و محصولات تبلیغاتی
سرعت بالای چاپ، هزینه کم و مقرون به صرفه، سادگی و قابلیت استفاده و کیفیت قابل قبول چاپ از مهمترین مزایای این روش محسوب میشود. از بالا بودن هزینه تجهیزات و مواد اولیه و همچنین کوتاه بودن طول عمر چاپ میتوان به عنوان معایب این روش یاد کرد.
مقایسه روشهای مختلف چاپ
با توجه به روشهای مختلف چاپ که در بالا مورد اشاره قرار گرفت در جدول زیر این روشها را از نظر معیارهای مختلف مورد بررسی قرار میدهیم.
روش چاپ | نوع چاپ | سرعت | کیفیت | ماندگاری چاپ | تیراژ | سطوح قابل چاپ |
افست | غیر مستقیم | بالا | بالا | بالا | بالا | کاغذ، مقوا |
دیجیتال | غیرتماسی | بالا | بالا | بالا | پایین | کاغذ، مقوا |
فلکسوگرافی | مستقیم | بالا | متوسط | بالا | پایین | سطوح مقوایی، پلاستیکی و کاغذی |
سیلک اسکرین | مستقیم | پایین | بالا | بالا | پایین | انواع سطوح |
لترپرس | مستقیم | پایین | بالا | بالا | پایین | کاغذ، مقوا |
گراور | مستقیم | پایین | بالا | بالا | پایین | کاغذ، مقوا |
حرارتی | مستقیم | بالا | پایین | پایین | بالا | کاغذ، مقوا، پارچه |
نقش چاپ در بستهبندیهای مدرن
در دنیای امروز نمیتوان نقش چاپ را در بستهبندی انکار کرد زیرا بستهبندیهای محصولات علاوه بر محافظت از آنها در برابر عوامل مختلف، نقش بسیار مهمی در جذب مشتری و خریدار ایفا میکنند. به همین منظور در دنیای مدرن تولید کنندگان کالا و محصولات برای عرضه آنها اهمیت زیادی برای چاپ بستهبندی قائل هستند.
امروزه تولید کنندگان کالاها و محصولات مختلف در چاپ و بستهبندی محصولات خود تلاش میکنند از طرحهایی استفاده کنند که بتواند در نگاه اول نظر بیننده را جلب کرده و آنها را متقاعد کند که محصول را خریدای کنند. به همین دلیل در بستهبندیهای مدرن توجه به چاپ و انتخاب طرح و رنگ مناسب و همچنین استفاده از روش مناسب برای چاپ از اهمیت زیادی برخوردار است.
انواع چاپ در لفافهای بستهبندی
در مورد لفاف باید به این نکته اشاره کرد که در لغت به معنای پوشش، کاور یا غلاف و به طور کلی هر چیزی است که میتوان چیز دیگری را احاطه کرده و پوشش دهد. در صنایع بستهبندی به فیلمهای انعطافپذیر لمینتی پلیمری و غیر پلیمری که با استفاده از روشهای مختلف مانند بغل دوخت، ته دوخت و مرکز دوخت در مدلهای بالشتی و ساشهای در ابعاد و اندازههای مختلف تولید میشوند، لفاف گفته میشود. از مهمترین کاربردهای لفاف میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- بستهبندی مواد غذایی
- بستهبندی مواد دارویی، آرایشی و بهداشتی
- بستهبندی لباس و پوشاک
- بستهبندی قطعات، ابزار و تجهیزات
- کیسههای حمل مثل میوه و تره بار
در مورد چاپ لفاف باید به این موضوع اشاره کرد که از روشهای چاپ گراور، فلکسو گرافی و سیلک اسکرین میتوان برای چاپ روی لفاف استفاده کرد. روش گراور برای لفافهای سلفونی و لمینتی گزینه مناسبتری است؛ در حالی که از روش فلکسو میتوان برای چاپ روی لفافهای نایلونی، نایلکس، کاغذی و کرافت استفاده کرد. در صورتی که لفاف از جنس پارچه، چرم، کیسه و… باشد بهترین گزینه برای چاپ، روش سیلک اسکرین است.
اهمیت انتخاب روش چاپ مناسب برای لفاف بستهبندی
همانطور که اشاره شده با توجه به تنوع جنس در لفافها، از روشهای مختلف چاپ میتوان بسته به جنس لفاف استفاده کرد. به همین دلیل این موضوع اهمیت دارد که تولیدکنندگان برای بستهبندی محصولات و کالاهای خود، جنس لفاف را در نظر گرفته و بسته به آن از روشهای مناسب چاپ به منظور چاپ طرح یا تصویر مورد نظر خود استفاده کنند.
پلاستیک ماشین یکی از تولید کنندگان معتبر انواع لفاف بسته بندی مواد غذایی و بسته بندی دارویی و همچنین کالاهای صنعتی و پزشکی در کشور به حساب میآید که میتوان لفاف مورد نیاز را با بالاترین کیفیت بسته به نیاز تولیدکنندگان، عرضه کند. پلاستیک ماشین به منظور سهولت کار تولید کنندگان خدمات چاپ لفاف را نیز ارائه میدهد تا تولیدکنندگان بتوانند طرح یا تصاویر مورد نظر را با روشهای مختلف بر روی لفاف بستهبندی چاپ کنند. این کار هم باعث صرفهجویی در زمان شده و هم مقرون به صرفهتر است.