عسل که به آن طلای طبیعت هم گفته می‌شود یک ماده غذایی قدیمی است و از سال‌ها دور تا به امروز توسط انسان‌ها مصرف می‌شود. این ماده غذایی مفید به دلیل خواص متعددی همچون تامین آنتی اکسیدان‌های مورد نیاز بدن، تسکین سرفه، پیشگیری از بیماری‌های قلبی و… همواره محبوب و پرفروش است. با توجه به این که عسل موجود در طبیعت پاسخ‌گوی تقاضای افراد نیست، در حال حاضر عسل با روش‌های نوین در کارگاه‌ها و کارخانه‌ها تولید می‌شود و در بسته‌بندی‌های جذاب به دست افراد می‌رسد.
از آنجایی که انتخاب اصولی نوع بسته بندی مواد غذایی از نظر بهداشتی الزامی است، در ادامه موضوعاتی مانند مزایا و اهمیت بسته بندی عسل، انواع روش‌های بسته‌بندی و… را بررسی می‌کنیم.
مزایا و اهمیت انتخاب درست بسته بندی عسل
عرضه عسل به صورت فله باعث می‌شود که آلودگی‌های محیطی به آن نفوذ کنند، حمل و نقل عسل بسیار دشوار باشد و این ماده غذایی مفید خیلی زود کیفیت خود را از دست بدهد. در مقابل آن، عرضه عسل در بسته‌بندی مناسب و اصولی، دارای مزایای زیر است:
- کیفیت عسل تا مدت‌ها به خوبی حفظ می‌شود.
- حمل و نقل آن آسان‌تر خواهد شد.
- مصرف عسل برای افراد راحت‌تر می‌شود.
- از نفوذ آلودگی‌های محیطی، رطوبت، نور خورشید و… به این ماده غذایی جلوگیری می‌کند.
- بسته‌بندی مناسب و اصولی عسل باعث اعتماد مشتریان به برند تولید‌کننده می‌شود، در نتیجه تاثیر زیادی در برندسازی و افزایش فروش محصول دارد.
- عرضه عسل به‌صورت بسته‌بندی، به خریداران این اطمینان را می‌دهد که محصول مورد نظر کاملا سالم، استاندارد و باکیفیت است.
- در صورتی که عسل دارای یک بسته‌بندی زیبا و استاندارد باشد، امکان صادر کردن آن به سایر کشورها هم وجود دارد.
انواع بسته بندی عسل
عسل حالت نیمه جامد دارد یا بهتر است بگوییم که حالت آن بین جامد و مایع است، پس امکان عرضه آن در ظروف مختلف با شکل‌های گوناگون یا پلاستیک فشرده وجود دارد. موارد زیر انواع روش‌های ممکن برای بسته‌بندی عسل است که هر کدام دارای مزیت‌های خاصی است.
1- ظرف شیشه‌ای با درب فلزی
ظرف شیشه‌ای با درب فلزی یکی از محبوب‌ترین مدل‌های بسته‌بندی عسل است زیرا ظروف شیشه‌ای در حجم‌های گوناگون و شکل‌های مختلف مانند استوانه‌ای و مستطیلی در دسترس هستند. همچنین، رنگ عسل داخل شیشه بهتر دیده می‌شود و ماندگاری آن در ظروف شیشه‌ای بیشتر است.
2- بسته بندی با پلاستیک فشرده
پلاستیک فشرده یا همان ظروف ترموفرمینگ یکی دیگر از متریال‌های پرطرفدار برای بسته‌بندی عسل است چون امکان ساختن انواع ظروف در سایزهای گوناگون و شکل‌های مختلف با با پلاستیک فشرده وجود دارد. همچنین، پلاستیک فشرده حالت نشکن دارد و در صورت ضربه خوردن نمی‌شکند. برای بسته‌بندی عسل، ظروف پلاستیکی را به شکل‌های زیر می‌سازند.
- استوانه‌ای: ظروف پلاستیکی استوانه‌ای که در حجم‌های مختلف بین ۲۰۰ تا ۱۰۰۰ گرم در دسترس هستند، یک گزینه عالی برای عرضه عسل محسوب می‌شوند زیرا ظروف استوانه‌ای از نظر ظاهری، جذابیت خاصی دارند.
- مستطیلی: عرضه عسل در ظروف پلاستیکی مستطیلی که حجم‌های متفاوتی دارند، یکی دیگر از روش‌های رایج بسته‌بندی عسل است که بیشتر برای حجم‌های بالا و بیشتر از ۸۰۰ گرم مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- پمپی: در قسمت سر عسل‌هایی که بسته‌بندی آن‌ها پمپی است یک سری آسان‌ریز تعبیه شده تا هنگام مصرف به قاشق نیاز نباشد و دست افراد کثیف نشود. عسل‌هایی که دارای این نوع بسته‌بندی هستند، بیشتر برای استفاده در طبیعت و مسافرت کاربرد دارند. به همین منظور، حجم آن‌ها بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ گرم است.
بسته بندی عسل تک نفره یا ساشه‌ای
بسته‌بندی عسل به‌شکل تک نفره یا ساشه‌ای نوع دیگری از بسته‌بندی است، هر ساشه معمولا بین ۱۲ تا ۱۵ گرم وزن دارد. از عسل‌های تک نفره یا ساشه‌ای برای مهمانی‌ها، پک‌های تک نفره صبحانه، میز صبحانه هتل‌ها یا رستوران‌ها و هر جایی که به حجم کمی عسل نیاز باشد، استفاده می‌شود.
بسته بندی مناسب برای عسل صادراتی
سالانه حجم زیادی عسل از ایران به سایر کشورهای دنیا ارسال می‌شود زیرا کشور ما جزو پنج کشور برتر تولید کننده عسل در دنیا است. عسل‌های صادراتی در حجم‌های مختلف و بسته‌بندی‌های گوناگون مانند ساشه‌ای، ظروف شیشه‌ای با دور پیچ مقوایی و… به سایر کشورهای دنیا فرستاده می‌شوند. از آنجایی که عسل‌های صادراتی باید در بازارهای جهانی عرضه شوند و نظر مشتریان خارجی را به خود جلب کنند پس طراحی بسته بندی صادراتی عسل باید دارای یک‌سری ویژگی‌ها باشد که در ادامه به آن‌ها اشاره کردیم:
ویژگی‌های بسته بندی عسل صادراتی
- استفاده از مواد باکیفیت: بدنه قوطی یا بسته‌بندی عسل صادراتی باید از مواد اولیه مرغوب ساخته شود زیرا اگر مواد اولیه بسته‌بندی نامرغوب باشد، از عسل در برابر آلودگی‌های محیطی، رطوبت و آفتاب محافظت نمی‌کند و عسل دچار اکسیداسیون می‌شود.
- استحکام: محکم بودن بسته‌بندی بسیار مهم است زیرا جابجایی محصولات صادراتی در چند مرحله انجام می‌شود و چنانچه بسته‌بندی آن محکم نباشد، امکان آسیب دیدن بسته‌ها حین جابجایی وجود دارد.
- استفاده از ظروف خاص: طراحی ظرف یا بطری که عسل داخل آن عرضه می‌شود باید از نظر ظاهری منحصر‌به‌فرد و جذاب باشد یا بهتر است بگوییم که شبیه محصولات سایر شرکت‌ها و برندها نباشد.
- برندسازی: بسته بندی عسل‌های صادراتی باید برند مورد نظر را به‌بهترین نحو ممکن به مصرف‌کنندگان معرفی و نام آن را در ذهن آن‌ها ثبت کند. به عنوان مثال، استفاده از رنگ‌ها و فونت‌های جذاب برای بسته‌بندی یا عرضه عسل در ظروف خاص، تاثیر زیادی در برندسازی محصولات صادراتی دارد.
- چاپ باکیفیت: چاپ مندرجات بسته بندی صادراتی عسل باید باکیفیت باشد و رنگ‌های آن به مرور زمان از بین نرود یا کم‌رنگ نشود.
- ثبت اطلاعات دقیق: اطلاعات مرتبط با عسل مانند تاریخ تولید، تاریخ انقضا، نام برند، وزن و… باید به‌طور واضح و خوانا روی بسته‌بندی چاپ شود.
- استفاده از زبان کشور هدف: اطلاعات محصول و نام برند آن، بهتر است که با زبان کشور هدف روی بسته‌بندی درج شود تا خریداران هنگام خرید به‌راحتی آن‌ها را بخوانند.
تجهیزات مورد نیاز برای بسته بندی عسل
در رابطه با تجهیزات بسته‌بندی عسل باید گفت که به محیط بستگی دارد، مثلا بسته‌بندی عسل‌های کوهی در خانه‌های روستایی، به‌صورت دستی یا به‌کمک تجهیزات بسیار ساده مانند تورهای پارچه‌ای یا تورهای فلزی مخصوص و دستگاه پرکن تک نازل انجام می‌شود. ولی برای بسته‌بندی کردن عسل در کارگاه‌ها و کارخانه‌ها، از تجهیزات پیشرفته‌تری استفاده می‌شود که معمولا به‌حالت اتوماتیک یا نیمه اتوماتیک کار می‌کنند. مهم‌ترین تجهیزات بسته‌بندی عسل عبارتند از:
- استراکتور: این دستگاه در کارگاه‌ها و کارخانه‌ها برای جداسازی موم از عسل کاربرد دارد.
- دستگاه نیمه اتوماتیک شیشه‌شوی: قبل از بسته‌بندی عسل در ظروف شیشه‌ای باید ابتدا ظروف ضدعفونی و شسته شوند که برای انجام این کار در کارگاه‌ها و کارخانه‌ها، از دستگاه نیمه اتوماتیک شیشه‌شوی استفاده می‌شود.
- دستگاه پرکن تک نازل: این دستگاه دارای گرمکن و میکسر است و بیشتر در کارگاه‌ها کاربرد دارد چ.ن حجم مخزن آن کم است.
- دستگاه پرکن خطی ۴ نازل و پرکن ۸ نازل: برای پر کردن ظرف‌های عسل در کارخانه‌ها از این مدل دستگاه استفاده می‌شود زیرا حجم مخزن این نوع دستگاه زیاد است.
- دستگاه رطوبت‌گیر: در صورتی که عسل دارای رطوبت باشد، خیلی زود کیفیت آن از بین می‌رود. به همین دلیل در کارخانه‌ها با این دستگاه، حرارت کمی را به عسل می‌دهند تا رطوبت آن کاهش پیدا کند.
- دستگاه درب بند ظروف: همانطور که از نام آن مشخص است برای بستن درب ظروف در کارگاه‌ها و کارخانه‌ها استفاده می‌شود و در سه نوع مختلف دستی، نیمه اتوماتیک و تمام اتوماتیک وجود دارد.
- دستگاه لیبل زن: برای چسباندن لیبل‌ها روی شیشه عسل از دستگاه لیبل زن اتوماتیک حرارتی استفاده می‌شود تا لیبل‌ها به‌خوبی بچسبند.
- دستگاه جت پرینتر: این نوع دستگاه در دو نوع دستی و اتوماتیک قابل دسترس است و برای چاپ کردن اطلاعات محصول روی بدنه بسته‌بندی کاربرد دارد.
- دستگاه ساشه مایعات: برای بسته‌بندی عسل به‌شکل ساشه در کارگاه‌ها و کارخانه‌ها از این مدل دستگاه استفاده می‌شود.
- دستگاه شیرینگ پک: در آخرین مرحله بسته‌بندی عسل که شیشه‌ها یا ساشه‌ها داخل جعبه قرار می‌گیرند با استفاده از دستگاه شیرینگ پک، دور آن‌ها پک می‌شود.
