حبوبات و غلات از پرمصرف‌ترین محصولات مواد غذایی در جهان هستند که نقش اصلی در تامین غذای همه ما دارند. تنوع و مصرف بالای حبوبات باعث افزایش اهمیت انتخاب بسته بندی مناسب برای آنها شده است. یکی از مهم‌ترین نکات بسته‌بندی حبوبات این است که بدون آن حتی با داشتن بهترین کیفیت هم نمی‌توانید محصولتان را در بازار عرضه کنید. در ادامه شما را با انواع بسته‌بندی حبوبات و غلات و اهمیت آنها آشنا می‌کنیم، همچنین هر آنچه که باید درباره بسته‌های مناسب این محصولات بدانید، تا بتوانید باتوجه‌به نیاز و میزان هزینه مصرفی انتخاب بهتری داشته باشید. پس تا انتهای مقاله ما را همراهی کنید.
اهمیت بسته بندی حبوبات
وقتی حبوبات به‌صورت بسته‌بندی به فروشگاه‌ها عرضه می‌شوند، باعث می‌شود که مصرف‌کننده بدون کمک‌گرفتن از فروشنده و صرفاً با مشاهده اطلاعات روی بسته خرید خود را انجام دهد. همچنین اگر محصولی که در قالب بسته‌بندی ارائه شده باشد از کیفیت بالایی برخوردار باشد، مشتری در خریدهای بعدی با مشاهده برندی که قبل خریداری کرده اقدام به خرید دوباره می‌کند و به دنبال محصول دیگری نمی‌رود و همین باعث بالارفتن میزان فروش و درنهایت کسب سود بیشتری برای تولیدکننده است. اگر بسته‌بندی خوب و باکیفیت و با طراحی جدید انجام شود می‌تواند به‌عنوان زبان محصول شناخته شود، یعنی معرف محصول باکیفیت باشد و نظر خریدار را به خود جلب کند.
انتخاب رنگ‌ها در طراحی بسته‌بندی بسیار مهم هستند، رنگ‌ها در بسته‌بندی باعث می‌شوند که محصولات در خاطر مشتری بماند و در انتخاب مشتری تأثیر بگذارد. در بسته‌بندی انتخاب کاغذ، پلاستیک و رنگ و طرح روی بسته بسیار پراهمیت است. از اهمیت بسته‌بندی در بازاریابی محصولات نیز نمی‌توان چشم‌پوشی کرد. برخی از مزایای بسته‌بندی حبوبات عبارت است از:
- ماندگاری بیشتر حبوبات
- نگهداری بهداشتی و آسان‌تر
- کاهش تلفات هنگام مصرف
- ارزش‌گذاری برای مصرف‌کننده
- انطباق با معیارهای بهداشتی
- حفظ حبوبات از آسیب‌های جانوران موذی
بسته بندی باید تاحدامکان ساده و ارزان باشد. ضمن اینکه اهداف اولیه بسته بندی غذایی یعنی خاصیت حفاظتی و جذابیت را نیز باید دارا باشد. باعنایت به اینکه مواد بسته بندی توسط ماشین های مختلف انجام می‌شوند بنابراین خواص دیگری نیز باید داشته باشند که عبارت اند از: نرمی، قابلیت پذیرش چاپ، قابلیت استفاده در ماشین‌های لفاف، قابلیت دوخته شدن در حرارت، شکل پذیری به کمک باد یا خلا یا فناوری‌های حرارتی. خواص مطلوب دیگری که به ویژه از دیدگاه صنایع غذایی مهم هستند عبارت اند از: شفافیت، نفوذپذیری یا غیرنفوذپذیری محصول نسبت به بخار آب و گازهای دی اکسید کربن، اکسیژن و نیتروژن.
کدام حبوبات را بسته بندی می‌کنیم؟
- لپه: بهترین لپه بازار ایرانی لپه ریز ایرانی و اتیوپی است. اگر می‌خواهید از آنها استفاده کنید، نیازی به هیچ‌گونه کنترلی ندارید و می‌توانید مستقیماً آن را بسته‌بندی کنید.
- عدس: در زمینه عدس ریزودرشت بهتر است که از عدس کانادایی استفاده کنید. اگر عدس کانادایی باکیفیتی را تهیه کرده باشید این محصول برای بسته‌بندی آماده است.
- لوبیا: بسیاری از شرکت‌ها دربسته بندی انواع لوبیاها مشکل دارند. بهترین نوع لوبیا برای بسته‌بندی لوبیای ایرانی است؛ اما این نوع لوبیا نیز یک سری مشکلات دارد. لوبیاهای ایرانی دو نمونه دست‌چین و بوجار دارند. اگر شما به‌عنوان خریدار حتی نمونه دست‌چین لوبیای ایرانی را تهیه کنید باز هم نیاز به یک کنترل نهایی قبل از بسته‌بندی دارد و مسلماً هر چقدر کیفیت لوبیا بالاتر باشد قیمت آن نیز بالاتر است. البته لوبیا فقط محدود به یک نوع نیست، لوبیا قرمز، سفید، کشاورزی، چیتی و چشم بلبلی از معروف‌ترین محصولات در بازار ایران هستند.
نخود، باقالی، دانه سویا، جو، گندم، بلغور، ماش، باقالی، برنج و… نیز در بسته‌های مناسب باید عرضه شوند.
فرآیند بسته بندی حبوبات
- بوجاری: این مرحله از بسته‌بندی حبوبات، طی ۲ مرحله توسط دستگاه بوجاری و نیروی انسانی انجام می‌شود. در این مرحله آلودگی‌ها، گردوخاک، باقی‌مانده‌های گیاهان، ضایعات و… از حبوبات جدا می‌شوند. ابتدا فرایند توسط دستگاه بوجاری انجام می‌شود. این دستگاه در اندازه‌های مختلف بر اساس نیاز مصرف‌کننده تولید و عرضه می‌شود. پس از آن حبوبات بر نوار نقاله دست‌چین ریخته شده و توسط نیروهای انسانی مجدداً بررسی می‌شوند. در این حالت هرگونه آلودگی باقی‌مانده حذف می‌گردد. حبوبات بر نوار نقاله دست‌چین علاوه بر بررسی توسط نیروی انسانی، می‌تواند از جلوی لیزرهای چشمی عبور کند. در نهایت محصولی تمیز و فاقد آلودگی به مرحله بعد منتقل می‌شود.
- پولیش: در این مرحله حبوبات شستشو قرار می‌گیرند. این مرحله توسط دستگاه پولیش انجام می‌شود که مسئولیت اساسی بهبود ظاهر و جلادادن به حبوبات را برعهده دارد. انواع حبوبات به طور طبیعی میزانی خاک بر سطحشان وجود دارد. این آلودگی و خاک‌ها ممکن است توسط دستگاه بوجاری نیز تمیز نشود و باعث کاهش کیفیت بسته‌بندی حبوبات گردد. بعضی از انواع بسته‌بندی‌های حبوبات شفاف بوده و محصول داخل آنها توسط مشتری قابل‌مشاهده است؛ لذا اگر حبوبات دارای گردوخاک و ظاهری آلوده داشته باشند، بر مشتری پسندی و فروش محصول اثر منفی خواهد داشت. دستگاه پولیش سبب براق شدن و جلا یافتن سطح حبوبات می‌گردد و زیبایی ظاهر بسته‌بندی را چندبرابر می‌نماید.
- توزین و بسته‌بندی: این مرحله، مرحله پایانی فرایند بسته‌بندی حبوبات است. برای بسته‌بندی انواع حبوبات دقیق بودن و مشخص‌بودن بسته‌بندی اهمیت بالایی دارد. ازاین‌رو بهترین گزینه دستگاه بسته‌بندی مورداستفاده در این زمینه، دستگاه بسته‌بندی توزین دار است. این دستگاه در انواع مختلف تولید می‌شود: 2 توزین، 4 توزین، 12 توزین و… همچنین دستگاه بسته‌بندی توزین دار در 2 نوع اتوماتیک و نیمه اتوماتیک ساخته می‌شود.
جنس و بررسی مواد بسته بندی حبوبات
جنس به‌کاررفته در طراحی بسته‌بندی حبوبات باید به‌گونه‌ای انتخاب شود که مواد تشکیل‌دهنده آن به مواد غذایی صدمه‌ای وارد نکند. امروزه در تولید پلاستیک‌های بسته‌بندی از انواع مواد شیمیایی استفاده می‌شود که باید از سلامت مواد مورداستفاده در آن مطمئن شوید. همچنین بسیاری از طراحان بسته‌بندی مواد اولیه را از نوع قابل‌بازیافت و قابل‌تجزیه پیشنهاد می‌دهند که با هزینه‌های کمتر قابل‌اجرا و استفاده است. ازاین‌رو جنس قابل‌بازیافت بسته‌بندی حبوبات نه‌تنها بر سلامت و حفظ محتویات تأثیرگذار است؛ بلکه برای محیط‌زیست هیچ ضرری نخواهد داشت و دوستدار طبیعت خواهد بود. افراد جامعه از سطح شعور و فرهنگ استفاده از مواد غذایی بالایی برخوردارند و بیشتر تشویق می‌شوند تا از محصولاتی استفاده کنند که دوستدار طبیعت یا قابل‌بازیافت است و از مواد شیمیایی مضر ساخته نشده‌اند؛ لذا بهترین نوع بسته‌بندی نوعی است که نه‌تنها به مخاطب بلکه به جهان محصولی بی‌ضرر ارائه کند.
دستگاه های بسته بندی حبوبات
برای بسته‌بندی حبوبات دستگاه‌های مختلفی طراحی شده‌اند هستند که این کار را انجام می‌دهند، از این دستگاه‌ها می‌توان برای بسته‌بندی حبوباتی چون لوبیاقرمز، لوبیا عروس، لوبیاچیتی، نخود، عدس، لوبیا، ماش، انواع غلات، برنج، گندم، جو و غیره استفاده کرد. ماشین‌آلات بسته‌بندی حبوبات دارای انواع مختلفی است که دو نوع توزینی و حجمی پرکاربرد‌ترین آنها است.
- دستگاه بسته‌بندی حبوبات خانگی: دستگاه‌های خانگی دارای همان کیفیت و دقت نمونه‌های صنعتی هستند، ولی ارتفاع آنها کوتاه‌تر طراحی شده که قابل حمل‌ونقل و استفاده آسان باشند. این دستگاه تک‌فاز است.
- دستگاه بسته‌بندی حبوبات صنعتی: این نوع دستگاه دارای مدل‌های متنوع است که باتوجه‌به نیاز مشتری سفارشی‌سازی، طراحی و ساخته می‌شود. این دستگاه سه‌فاز است.
هر دو نوع دستگاه بسته‌بندی حبوبات بالا در دو مدل اتوماتیک و نیمه اتوماتیک در بازار موجود است.
- دستگاه بسته‌بندی حبوبات نیمه اتوماتیک: ماشین‌آلات نیمه اتوماتیک به‌صورت پدالی و نیمه‌صنعتی کار می‌کنند. نسبت به نوع خانگی ابعاد بزرگ‌تری دارند و از سرعت بالایی برخوردار هستند. همچنین سرعت دستگاه محصول قابل‌تنظیم و تغییر است.
- ماشین‌آلات بسته‌بندی اتوماتیک: دستگاه‌های بسته‌بندی تمام‌اتوماتیک برای محیط‌های صنعتی و کارگاه‌های بزرگ استفاده می‌شوند. این دستگاه‌ها کاملاً اتومات هستند و نیاز به کاربر و نیروی انسانی ندارند. زمانی که تنظیمات اولیه بر روی دستگاه اعمال می‌شود، دستگاه شروع به کار می‌کند.
چاپ لفاف حبوبات و غلات
- یکی از پرمصرف‌ترین لفاف‌های بسته‌بندی، چندلایه‌های بر پایه پلی‌پروپیلن (PP) هستند که به‌صورت گسترده جهت بسته‌بندی غلات و حبوبات استفاده می‌شوند. این لفاف‌ها باید علاوه بر قابلیت چاپ عالی، دوخت مناسبی داشته و از نظر قیمت تمام شده نیز برای مصرف‌کننده مقرون‌به‌صرفه باشند.
- بیش از ۹۰ درصد از بسته‌بندی‌هایی که داخل فروشگاه‌های مواد غذایی مشاهده می‌کنید تولید شده با مواد اولیه سلفونی یا به‌صورت چندلایه لمینتی است. اصلی‌ترین دلایل محبوبیت سلفون در بین دیگر متریال‌ها مقاومت و استحکام بسیار بالا، ظاهر جذاب و چاپ‌پذیری بالا است.
- دیگر نوع‌های لفاف بسته‌بندی که با مواد اولیه سلفونی تولید می‌شود. عبارت‌اند از cpp و opp که با لمینت روی یکدیگر باعث ایجاد یکی از مقاوم‌ترین نوع‌های بسته‌بندی مواد غذایی می‌شود. برای لفاف بسته‌بندی حبوبات به علت وزن بالا و پر اهمیت بودن استحکام بسته‌بندی از سلفون دولایه لمینت cpp روی opp استفاده می‌شود که حتی زیر بار بیشتر فشارها هم اتفاقی برای بسته‌بندی به وجود نمی‌آید.
- کم‌هزینه‌ترین نوع تولید بسته‌بندی برای مواد خوراکی همانند غلات و حبوبات استفاده از مواد اولیه نایلونی یا نایلکسی، اما کمتر تولیدی یا کارخانه‌ای از این نوع مدل برای بسته‌بندی عمده استفاده می‌کنند؛ زیرا غلات و حبوبات سنگین بوده و به یک بسته‌بندی مقاوم‌تر نیازمند است از همین رو بیشتر خورده فروشان یا فروشگاه‌ها از این مدل استفاده می‌کنند.
بسته بندی حبوبات در خانه
باتوجه‌به اینکه بسته‌بندی حبوبات در منزل را می‌توان با هزینه کم شروع کرد این کار به یکی از مشاغل خانگی پرطرف‌دار تبدیل‌شده است که علاقه‌مندان زیادی هم دارد، یکی از موارد مهمی که در این مورد به آن باید اشاره کرد درآمد و سود بسته‌بندی حبوبات در منزل است که در حال حاضر به دلیل سودی که بسته‌بندی حبوبات در منزل برای صاحبان خود به همراه داشته است. دلایل محبوبیت بسته‌بندی حبوبات در منزل :
- تنوع زیادی در محصولات دارد.
- برای راه‌اندازی این فعالیت نیاز به سرمایه‌گذاری زیادی نیست.
- در این فعالیت سود زیاد است.
- ریسک بسیار کم است.
- انعطاف در زمان کاری وجود دارد.
- شغلی مناسب برای بانوان که دوست دارند در منزل فعالیت کنند.
بسته بندی حبوبات در کارخانه و کارگاه ها
ابتدا باید بررسی کنیم که برای راه‌اندازی یک کارگاه کوچک بسته‌بندی حبوبات به چه تجهیزات حداقلی نیاز داریم تا بتوانیم از این طریق برآورد هزینه کنیم:
- مواد اولیه ازجمله نایلون یا پاکت بسته‌بندی
- دستگاه دوخت ریلی یا دستی
- انواع حبوبات مثل نخود و لوبیا، عدس و…
- ترازو جهت توزین
درصورتی‌که کارگاه بزرگ باشد به دستگاه بوجاری و پولیش، نوار نقاله، انواع بالابر، دستگاه توزین دار، میز کار و دستگاه‌های لیبل‌زن و تاریخ‌زن نیاز دارید. سپس برای محاسبه میزان سود بسته‌بندی حبوبات ظرفیت تولید را باید حساب کنید و باتوجه‌به نرخ روزانه میزان فروش خود را به دست آورید. با کم‌کردن هزینه‌های تولید از میزان فروش می‌توان به‌راحتی میزان سود بسته‌بندی حبوبات را محاسبه کنید.
سود بسته بندی حبوبات
میزان سود بسته‌بندی حبوبات و غلات بسیار بالاست به‌این‌ترتیب واحدهای فعال در این زمینه تقریباً به حداکثر رسیده و کیفیت بسته‌بندی در فروش آن بسیار مؤثر است. همچنین محاسبه دقیق میزان سود حاصل از بسته‌بندی حبوبات به عوامل مختلفی از جمله فرایند بسته‌بندی، ظرفیت خط، بازاریابی و خرید مواد اولیه، تجهیزات مورداستفاده و استخدام نیروهای متخصص بستگی دارد؛ بنابراین برای انجام محاسبات دقیق و درست از این بسته‌بندی، لازم است تمامی عواملی که در این سیستم رخ می‌دهد بررسی شود.
ویژگی‌‌های بسته بندی خوب
- بسته‌بندی حبوبات باعث می‌شود که حمل‌ونقل، نگهداری و انبارکردن حبوبات آسان‌تر باشد و همچنین رطوبت و خیس شدن حبوبات جلوگیری می‌کند.
- بسته‌بندی می‌تواند اطلاعاتی را درباره محصول به خریدار بدهد، وقتی حبوبات بسته‌بندی می‌شوند اطلاعاتی همچون تاریخ تولید، وزن، تاریخ انقضا و نام شرکت و اطلاعات دیگری روی بسته درج می‌شوند که موقع خرید به خریدار بسیار کمک می‌کنند.
- همچنین بسته‌بندی حبوبات باعث می‌شود که چیدمان محصولات در قفسه‌های فروشگاه‌ها آسان‌تر باشد. وقتی حبوبات به صوت بسته‌بندی به فروشگاه‌ها عرضه می‌شوند، باعث می‌شود که مصرف‌کننده بدون کمک‌گرفتن از فروشنده و صرفاً با مشاهده اطلاعات روی بسته خرید خود را انجام دهد، همچنین اگر محصولی که در قالب بسته‌بندی ارائه شده باشد از کیفیت بالایی برخوردار باشد باعث می‌شود که مشتری در خریدهای بعدی با مشاهده آن برند که قبل خریداری کرده اقدام به خرید کند و به دنبال محصول دیگری نگردد و همین باعث بالارفتن میزان فروش و درنهایت کسب سود بیشتر برای تولیدکننده باشد.
مشکلات بسته بندی حبوبات
در هنگام بسته‌بندی‌کردن حبوبات، مشکلاتی وجود دارد که به چند مورد از آنها می‌پردازیم:
- وجود غبار روی حبوبات: یکی از چالش‌های بسته‌بندی حبوبات بعد از بوجاری، خاک‌گیری، شن گیری و آماده‌شدن آنها برای بسته‌بندی، این است که گاهی حبوبات هنوز دارای غبار هستند. این غبار مانع از بسته‌بندی باکیفیت و دوخت کامل سلوفان می‌شود.
- محافظت حبوبات برای جلوگیری از شپشک و حشرات: محافظت حبوبات برای جلوگیری از شپشک، حشرات و آلودگی مسئله بسیار مهمی است. همان‌طور که می‌دانید در حبوبات و خشکبار بعد از مدتی احتمال شپشک زدن و آلودگی به حشرات بسیار زیاد است. با نصب سیستم تزریق گاز ازت به داخل بسته قبل از دوخت و پرس بسته این معضل را حل می‌شود. گاز ازت یک نگهدارنده بدون عارضه و مورد تأیید سازمان بهداشت مواد غذایی است و مجوز صادرات حبوبات منوط به تزریق گاز ازت است.
- جنس و نوع سلوفان بسته‌بندی: جنس و نوع سلوفان مورداستفاده در دستگاه‌های بسته‌بندی بسیار مهم و موردتوجه است. گاهی سلوفان‌ها از جنس مرغوب تهیه نمی‌شود که باعث می‌شود دوخت و پرس کامل انجام نشود. همچنین گاهی سلوفان در قسمت فک‌ها ذوب می‌شود و به فک‌های دوخت می‌چسبد و باعث می‌شود ضایعات سلوفان و حبوبات زیاد شود.
